Trabzon, Deniz Üzerinde 15 Milyon Yolcu Kapasiteli Havalimanı İstiyor

İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Trabzon Şubesi Başkanı Mustafa Yaylalı, “Havalimanı Trabzon’a yeterli değil” diyerek Trabzon Havalimanı’nın mevcut durumu ve geleceğiyle ilgili ihtiyaçları belirlemek, çözüm önerilerini ve beklentilerini sunmak amacıyla açıklamalarda bulundu. 

Trabzon Havalimanı ile ilgili bugüne kadar birçok eleştiri, risk söylentileri, mevcut piste ilave veya paralel bir pist önerileri dile getirildiği belirten İMO Trabzon Şube Başkanı Yaylalı, “Şehrin ulaşım ana planının gerekliliğine ve aciliyetine bir kez daha vurgu yaparak, bu planın önemli parçalarından biri olması gereken havalimanımıza tüm kamuoyunun bir kez daha dikkatini çekmek istiyoruz” dedi. 

“Trabzon Havalimanı terminal binaları kapasitesinin üzerinde yolcuya hizmet vermektedir” 

Trabzon Havalimanı'nın mevcut durumu hakkında teknik bilgiler veren Yaylalı şu ifadeleri kullandı:  "Trabzon Havalimanı 1957 yılında Hava Meydanı olarak trafiğe açılmış, 1985 yılında şimdiki 45 m. x 2.640 m. ebadındaki ışıklandırmalı pisti hizmete alınmış, 1988 yılında Geçici Hudut Kapısı ilan edilmiş, 1995 yılında Havalimanı statüsü kazanmıştır. Havalimanımızın bugün 24 m. x 1.771 m. ebadında taksirut (havaalanında uçakların yerde pist ve apron gibi bölümler arasında gidip gelmeleri için düzenlenmiş standart ölçülerdeki yollar), 660 m. x 120 m. apronu (14 uçak parkı) bulunmaktadır. Dış hatlar terminali 1998 yılında 9.710 m (1.500.000 yolcu/yıl), iç hatlar terminali 2008 yılında 14.035 m (2.000.000 yolcu/yıl) olmak üzere toplam 23.745 m alana ve yıllık toplam 3.500.000 yolcu kapasitesine çıkarılmıştır. Halen bu kapasitedeki terminal binaları ile hizmet vermektedir. Havalimanımızın toplam kurulu olduğu alan 1.377.244 m’dir. Her yıl havalimanına iç ve dış hattan gelen yolcu sayısı artarak devam edereken 2007 yılında 1 milyon 482 bin 760 yolcu geldi. Bu oran 2017 yılında yaklaşık 3 kat artarak 4 milyon 148 bin 929’e yükseldi. Ayrıca 2018 yılında artan bu oranın yıl sonu itibari ile 4 milyon 300 bin yolcu olması bekleniyor. Bu oranlardan anlaşılacağı üzere Trabzon Havalimanı terminal binaları 2016 yılından beri kapasitesinin (3.500.000 yolcu/yıl) üzerinde yolcuya hizmet vermektedir.” 

“Mevcut havalimanı alanı, büyümeye fiziki olarak uygun değildir” 

Küresel açıdan havayolu taşımacılığı veri ve gelecek öngörülerini hakkında konuşan Başkan Yaylalı, “Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) verileri incelendiğinde 2036 yılında dünyada iç hat ve dış hat yolcu sayılarının eşitleneceği tahmin edilmektedir. Trabzon Havalimanında 2017 yılı sonunda 3 milyon 944 bin 881 iç hat, 204 bin 048 dış hat yolcusu hizmet almıştır. 2007’den bugüne trend incelendiğinde; Türkiye’nin havayolu yolcu kapasitesinin artışının, dünyadaki genel artış trendinin üzerinde olduğu görülmekle birlikte Trabzon havalimanı da buna benzer bir artış seyri göstermektedir. Uluslar arası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) raporlarına göre 2016 - 2036 arası itibarı ile iç hatlar için toplamda dünya pazarının yüzde 82, Türkiye pazarının da yüzde 91 büyüyeceği tahmin edilmektedir. Bu iki veri ışığında mevcut ve inşa edilmekte olan çevredeki diğer havaalanları ile yük paylaşımı dikkate alındığında önümüzdeki 20 yılda Trabzon Havalimanı'nın yıllık toplamda en az 15 milyon yolcuya hizmet verecek iç ve dış hat terminal binalarına ve bu kapasiteye uygun diğer hizmet alanlarına ihtiyacı olacaktır. Mevcut havalimanı alanı, böyle bir büyümeye fiziki olarak uygun değildir” diye konuştu. 

“Havalimanımız kargo taşımacılığı için fiziki olarak hazır ve yeterli değildir” 

Uluslararası ticaretin dijitalleştiği, tüm ulaşımın da bu dijitalleşmeye yönelik olarak şekillendiği hava kargo sektöründe önemli gelişmeleri gözlemlediklerini ifade eden Yaylalı, “Önümüzdeki 20 yıl içerisinde dünya ticaretinin yön, alıcı - satıcı dengelerinin küresel bazda yer değiştireceği dikkate alınmalıdır. Burada bayrak taşıyıcı milli havayolu şirketimiz Türk Hava Yolları (THY)’nın Çin merkezli ZTO ve Hong Kong merkezli PalAir ile kurduğu ortaklık sonucu Ortadoğu ve Avrupa pazarında kargo taşımacılığı açısından geleceğe dönük öngörülerin etkilendiğini belirtmek gerekir. Pazarın oluşabilecek büyüklüğü ve hacmini anlatmak için şu an dünyanın her yerine ürün teslimi için uygulanmakta olan en çok 40 gün hedefinin en çok 4 güne ineceğini ifade etmek yeterli olacaktır. Trabzon, oluşacak bu pazarda pay sahibi olabilmek, Doğu, Ortadoğu ve Kafkasya pazarının lojistik merkezlerinden biri hâline gelebilmek için havalimanının hem pistini, hem de kargo transfer yapılarını bu gelişmeye hızla hazırlamalıdır. Havalimanımız böyle bir kargo taşımacılığı için fiziki olarak hazır ve yeterli değildir” şeklinde konuştu. 

Trabzon Havalimanın da gelecek için neler yapılmalıdır? 

“Havalimanı pist uzunluğu 2 bin 640 metredir. Gelişen dünya pazarında, üretilen ve hizmete alınan büyük gövdeli uçakların havalimanını kullanabilmeleri için pist uzunluğunun uluslar arası standartlara uygun olarak en az 3 bin metreye çıkarılması zorunludur” diyen Yaylalı, “Yolcu projeksiyonu çerçevesinde yıllık 15 milyon yolcu kapasitesine sahip terminal binaları ve öngörülen kargo kapasitesine sahip transfer yapılarına, bunların ihtiyacına göre eklentilerine ve diğer donatılarına ihtiyacımız vardır. Bunun için kullanılabilecek seçenekler; Mevcut piste ilave yapılabilir. Bunun olumsuz yanları; Mevcut pistin doğusunda ilave en az 360 metre uzunluğunda bir alanda kamulaştırmaya ihtiyaç duyulacaktır.Ayrıca bu durum için ciddi bir doğal mania sorunu bulunmaktadır. Mevcut havalimanının tam kapasiteli kullanımının önündeki en önemli engellerden biri olan taksirut sorunu çözülmemiş olacaktır. Pist güvenliği açısından standartlardan olan pist başında/sonunda her iki yanda 75 metrelik, pistin diğer kısımlarında ise 150 metrelik (bunun ilk 75 m.lik kısmı tesviye edilmesi zorunludur) güvenlik şeridinin sağlanabilmesi için hem mevcut karayolunun güneye kaydırılması, hem de kuzeyde dolgu yapılması gerekecektir.Yapılacak dolguların yüksekliği mevcut pist kotu olan +30 m.yi sağlayacak şekilde olacağından, doğu ve kuzey kısımda ciddi dolgu, bu kot için uygun yükseklikte koruma yapılarına ihtiyaç duyulacaktır. Bu da önemli maliyet gerektirecektir. Havalimanımız belli bir süre kapalı kalmak zorunda olacaktır. Bu da şehir ekonomisi açısından katlanılmaz sonuçlar doğuracaktır" ifadelerini kullandı. 

"Mevcut pistin hemen yanına ikinci pist yapılabilir ama..." 

İkinci öneri olarak mevcut pistin hemen paraleline ikinci bir pist yapılabileceğini söyleyen Yaylalı, Bu durumun olumsuz yanları, mevcut pist kotu +30 metre olduğundan yapılacak dolgu ve bu dolgu için oluşturulacak kıyı koruma yapıları ciddi bir maliyet oluşturacaktır.Pistin yukarıda belirttiğimiz güvenlik şeridinin sağlanması için en az 200 m. genişliğinde dolgu yapılması gerekecektir. Alanın kuzeyinde kısmen kamulaştırma maliyeti oluşacaktır. Havalimanımız kısa aralıklarla da olsa kapalı kalmak zorunda olacaktır. Bu da yine şehir ekonomisine zarar verecektir” dedi. 

Havalimanı ile ilgili bir diğer önerilerinin mevcut havalimanının en az 500 metre açığında deniz içinde yeni bir havalimanı yapılması olduğunu belirten Yaylalı, “Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreci sağlıklı işletilir ve tüm ilgililerin çekinceleri dikkate alınarak projelendirme süreci sonuçlandırılırsa şehre önemli katkıları olacağını düşündüğümüz bu öneri ile bahsettiğimiz alanın ortalama derinliğin 6 m olduğu batimetrik haritasından görülebilmektedir. +3.50 kotunda inşa edilecek bir havalimanı mevcut havalimanının 26.50 m daha aşağısında olacaktır. Bu durumda yapım maliyeti paralel pistin veya pist ilavesinin toplam maliyetinin altında olacaktır. Bu alanda yapılacak havalimanı için 15 milyon yolcu kapasiteli terminal binaları, gelecek öngörüsü çerçevesinde istenen büyüklükte kargo transfer yapıları, yolcu ihtiyaçları için otopark ve sosyal donatı alanları kolaylıkla projelendirilerek hizmete alınabilecektir. Yeni havalimanı projesinin hayata geçmesi sürecinde mevcut havalimanımız hizmete devam edecek, böylece şehir ekonomisi olumsuz etkilenmeyecektir. Yatırım olarak hesaplandığında ise şehir ekonomisine hem çok büyük bir katma değer hem de ekonomik girdi sağlanacaktır. Trabzon gündeminde uzun süredir yer alan ve havalimanı için risk faktörlerinden biri olan doğal 'mania' konusu ortadan kaldırılabilecektir. Yeni bir havalimanı projesinin uygulanması durumunda mevcut havalimanının 1 milyon 377 bin 244 m’lik alan (Akyazı dolgu alanının 1.5 katı büyüklükte) tamamen kamunun kullanımına bırakılabilecektir. Trabzon için önemli görülen projeler için uygunsa bu alan kısmen kullandırılabilecektir. Yeni projenin finansman sorunu da Trabzon’a değer katabilecek farklı bir proje ile bu alanın küçük sayılabilecek bir kısmının kullanımı ile çözülebilecektir. Konumu itibarı ile ekonomik açıdan da çok değerli olan bu alanın büyük kısmı halkın kullanımı ve şehrin geleceğine etki edecek projeler için uygun bir alan olacaktır” açıklamasında bulundu.