Sadri Şener'den Tepki Çeken Rize Sözleri

Trabzonspor Eski Başkanı Sadri Şener, konuk olduğu TRT Spor’daki “Basın Tribünü” adlı programda “Trabzon tabii bir imparatorluk başkenti. Rize o zamanlar ilçe. Rize’nin kalesi bile yok.” dedi. Şener'in alaycı ifadeleri sosyal medyada sert tepki gördü.

Şener, programın son bölümünde Fatih Doğan’ın “Karadeniz birliği ve Trabzon Rize arasındaki gerginlik var. Son durum nedir?” şeklindeki sorusuna sportif cevap vermek yerine Rize’yi küçümseyici alaycı ifadeler kullandı.

Doğan’ın sorusunu cevaplandıran Şener, “Trabzon tabii bir imparatorluk başkenti. Rize o zamanlar ilçe. Rize’nin kalesi bile yok. Yani tarihi kaleler vardır ya Giresun’un var. Bunlar hep bize bağlı yani Tabzon’a bağlı Artvin olsun şey olsun. Burası bir şey yani merkez yani bunu değiştiremiyoruz ne kadar atlasan da. Trabzon hem Pontusların şeyi hem Kanuni, Fatih Sultanların birinin doğduğu birinin valilik yaptığı yer, bunlar çok önemli değerler.” ifadelerini kullanırken konuşmasının devamında ise yine Rize’yi küçümseyici sözler sarfederek Rize’nin bir havaalanının olmadığını ve gelen takımların Trabzon Havalimanına indiğini ve Rize’ye havaalanının yeni yapılmakta olduğu kaydetti.

Şener, Rize, Giresun, Ordu, Samsun gibi Karadeniz takımlarının Süper Ligde olduğu dönemlerde Trabzonspor’un daha başarılı olduğunu ve o dönemlerde Karadeniz’in İstanbul takımları için zor deplasmanlar olduğunu söyledi.

Sadri Şener’in Rize ile ilgili alaycı sözleri sosyal medyada büyük tepki görürken, tarih bilgisinin de zayıf olduğunu ortaya koyan Şener’in tarih bilgisini güncellemesi için Rize kent genelinde geçmişi Ortaçağ'a uzandığı düşünülen çok sayıda kale olduğu hatırlatmasında bulunarak, bunlardan şehir merkezinin güneybatısında 480 m²lik bir alan üzerine kurulu olan iç ve aşağı kalelerden oluşan Rize Kalesi’nde iç kalenin I. Justinianus (527-565) döneminde, aşağı kalenin ise 13. yüzyılda inşa edildiğini, bunun yanı sıra Çamlıhemşin’deki Zil Kale ve Kale-i Bala ile Pazar’daki Ciha Kale ve Kız Kalesinin de Rize sınırları içerisinde yer aldığını belirtiriz.

SADRİ ŞENER'İN TARİH BİLGİSİNİN SIFIR OLDUĞUNU GÖSTEREN RİZE KALELERİ

Kent genelinde geçmişi Ortaçağ'a uzandığı düşünülen çok sayıda kale bulunur. Korunma, haberleşme, yeterli askeri kuvvet barındırmak için inşa edildikleri düşünülen benzer kale yapıları Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Trabzon ve Giresun'da da görülmektedir. Yerleşim açısından stratejik konuma sahiptirler. Bu kalelerden  Pazar İlçesi Yücehisar Köyü’ndeki Ciha Kale küçük bir yapı olup, ortasında birer gözetleme kulesine sahiptir. Yine Pazar'da küçük bir adacık üzerinde yer alan Kız Kalesi bu yapılardan kulesi olmadığı için ayrılır. Çamlıhemşin’de Fırtına Vadisi’ne hakim bir noktada kurulmuş olan Zil Kale, Rize Kalesi’nden sonra kentteki en büyük kaledir. Yine Çamlıhemşin İlçesi Tatos Geçidi’ndeki Kale-i Bala, içinde birçok tesisata sahip olan bir kaledir. Kent merkezinde bulunan Rize Kalesi ve Çamlıhemşin ilçe sınırlarındaki Zil Kale en sık ziyaret edilen kalelerdir.

Rize Kalesi:

Kale, şehir merkezinin güneybatısında 480 m²lik bir alan üzerine kuruludur. İç ve aşağı kalelerden oluşur. İç kalenin I. Justinianus(527-565) döneminde, aşağı kalenin ise 13. yüzyılda inşa edildiği düşünülmektedir. Kale çevresi, yapılan çevre düzenlemesiyle çay bahçesi olarak işletilmektedir. Kenti seyir için kent merkezindeki ideal noktalardan biridir.

Günümüzde kale dört bölümde incelenmektedir.

-  İç Kale

-  Aşağı Kale

-  İç Kale ile Atatürk Caddesi arasındaki Dış Kale kalıntıları

-  Eski SSK Hastahanesinin  doğusundaki surlar

1) Sur duvarlarını güçlendirmek için yapılmış destek kuleleri ve savunma amaçlı yapılmış savunma kuleleri mevcuttur. Savunma kuleleri sur duvarları ile bağlantılı yapılmış olup genelde yuvarlak formludur. Bu kuleler arasında belli mesafelerde kare ve dikdörtgen ile yuvarlak formlu destek kuleleri vardır. Bu destek kuleleri saldıran düşmana her yönden savunma imkanı vermek üzere dışa çıkıntılı olarak yapılmıştır.

2) Surların yıkılan kısımları üzerine betonarme olarak inşa edilmiş konutlar mevcuttur. Ayrıca surların izlenebilen bir kısmının üzerinden yol geçmektedir.

3) Kale ve sur yükseklikleri yaklaşık 2 metre ile 20 cm arasında değişmektedir. Duvar kalınlıkları 2-3 metre civarındadır. Yapı malzemesi olarak yonu taş ve horasan harcı kullanılmıştır. Kalenin güneyinde yer alan ve 1989 yılında onarım gören bölümler ise düzgün yonu taşıdır.

Rize Kalesi 22.08.2011 tarih ve 175851 sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü 2011 yılı yatırım programında yer almış,  rölöve, restorasyon, restitüsyon ve çevre ve aydınlatma projeleri tamamlanmış, proje uygulanmasına başlanmıştır. Restorasyon çalışmaları devam etmektedir.

Zil Kale:

Bölgenin  en dikkate değer eserlerinden birisidir. Kale 1. Derece Arkeolojik sit alanı içerisinde yer almaktadır. İlçe merkezinin 15 km. güneyinde, Fırtına Deresi’nin batı yamaçları üzerine kuruludur. Kalenin üzerinde inşa edildiği sarp kaya kütlesi denizden 750 m, dere yatağından yaklaşık 100 m. yüksekliktedir. Kale; dış surlar, orta surlar ve iç kaleden meydana gelir. Dış kalenin kapısına kuzeybatı yönündeki patika bir yolla ulaşılır. Bir teras yardımıyla orta surlar seviyesine çıkılır. Buradan ikinci bir kapı yardımıyla kale içerisine girilir. Orta kale içerisinde üç önemli yapı bulunur. Bunlar muhafız binası, şapel ve baş kuledir. Kulenin dört katlı olduğu duvarlardaki hatıl izleri ve kiriş deliklerinden anlaşılmaktadır. Duvarlar üzerinde doğu (vadi, manzara) yönünde kemerli pencereler, diğer taraflarda mazgal delikleri bulunmaktadır. Kulenin üstünün dendanlı bir teras şeklinde olduğu belirlenmiştir. Zil Kale, kentteki diğer Varoş Kale, Ciha Kale ve Kız Kaleleri gibi hem yörenin, hem de Bayburt’a ulaşan önemli bir ortaçağ kervan yolu üzerinde güvenliği sağlıyordu. Osmanlıların bölgeyi fethinden sonra kalenin kullanılmaya devam ettiği biliniyor. 2008 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından başlatılan bakım, onarım ve restorasyon çalışmaları tamamlanmıştır.

Ciha Kalesi:

Hemşin Deresi’nin doğusunda bulunmaktadır. Dairesel bir plana sahiptir. Sur duvarlarının taş işçiliği muntazam değildir. Kalenin giriş kapısı kuzey doğusundadır ve iki kule ile desteklenmiştir. Ortada ise yine daire planlı bir kule daha vardır. Gözetleme ve haberleşmeyi sağlama amaçlı kullanıldığı düşünülmektedir.Restorasyon proje çalışmaları başlatılmıştır.

Kız Kalesi:

Pazar ilçe merkezinin batısında küçük bir yarımada üzerine kuruludur. Kayalık bir zemin üzerinde bulunan kalenin kara ile bağlantısı kesilmiş durumdadır. Duvarlarındaki muntazam taş işçiliği dikkat çekicidir. İnşa tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, 13 veya 14. yüzyıllarda inşa edildiği tahmin edilmektedir.. Günümüzde tek bir gözetleme kulesiyle ayaktadır.

Kale-i Bala:

Çamlıhemşin İlçe merkezine 40 km. mesafedeki Kale Köyü sınırları içinde, Fırtına Deresi’ne hakim bir noktada yer alır. Bazı kaynaklarda “Varoş Kale” adıyla da geçer. Zil kale ile topografyası ve duvar işçiliği açısından benzerlikler gösterir, bu nedenle aynı döneme ait olduğu düşünülür (14-15.yy). Kaçkarlar’ın Anadolu’ya geçit verdiği Başhemşin ve Tatos Geçidi’ne yakın konumdadır. Kalınlığı 50 cm. ile 1 metre arasında değişen sur duvarları büyük ölçüde tahrip olmuştur. Dikdörtgen planlı kale, sarp bir kayalık üzerine kuruludur. Yapının ortalama uzunluğu 70 m., genişliği ise 25 metredir. Kale kapısı, kuzeybatı yönünde yer almaktadır. Aynı cephenin doğusunda bir kapı izi daha vardır. Duvar izlerinden batı kulelerinin varlığı anlaşılmaktadır. İç kısımda yer alan, doğu duvarına bitişik tonozlu mekan kalıntısının sarnıç olduğu düşünülmektedir. Restorasyon çalışmaları başlatılmıştır.