Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Maviyemiş Uygulama Merkezinde 4 yıl önce başlatılan çalışmalar kapsamında Doğu Karadeniz'de yıllık yaklaşık 50 ton maviyemiş üretiliyor.
Merkez Müdürü Doç. Dr. Mustafa Akbulut, 2010 yılında alternatif ürüne yönelik çalışmalara başladıklarını, 2013'te ise Orman Genel Müdürlüğü ile imzalanan Maviyemiş ve Üzümsü Meyvelerin Geliştirilmesi İşbirliği Protokolü ile maviyemiş türleri ile ilgili envanter çalışması başlattıklarını belirtti.
Doğu Karadeniz'in ekolojik yapısı dolayısıyla maviyemiş yetişmesine oldukça uygun olduğunu ifade eden Akbulut, 100 ile 2 bin 700 metre rakımda Trabzon, Rize ve Gümüşhane illerini kapsayan envanter çalışmaları sonucunda 61 bin 930 dekar sahada 594 ton meyve ve 850 ton yaprak servetine sahip olunduğunun tespit edildiğini, ülke ekonomisine kazandırılması için bilimsel çalışmaların sürdüğünü söyledi.
Maviyemişin geliştirilmesi ve ekonomik değer kazanması amacıyla oluşturulan uygulama merkezinin, 3 yılda önemli projeler gerçekleştirdiğini kaydeden Akbulut, şunları söyledi:
Merkezimiz, maviyemiş konusunda Türkiye'de tek, dünyada ise 3 merkezden biridir. Çalışmalar sonucu bin 500 metrekarelik örnek bahçede 4 tür üzerinde çalışma yürütülmüş, bu bahçede geliştirilen fidanlarla 50'nin üzerinde örnek bahçe oluşturuldu. Yaklaşık 200 kişiye maviyemiş yetiştiriciliği konusunda eğitim verildi. Maviyemiş Uygulama Merkezinin desteği ile oluşturulan örnek bahçelerle yıllık 50 ton maviyemiş üretiliyor. Üreticilerimiz maviyemişe her geçen gün çok daha fazla ilgi gösteriyor.
Dünyada maviyemiş üretiminin Amerika, Kanada ve İsveç gibi ülkelerde yaygın olduğunu, ABD'nin 110 bin dekar alanda 300 bin ton maviyemiş üreterek yaklaşık 1 milyar dolarlık pazara sahip olduğuna dikkati çeken Akbulut, Türkiye'de ise gelir getiricilik anlamında son yıllarda değer kazanmıştır. Doğu Karadeniz'de ise üretimin yüzde 40'ını gerçekleştirilen Rize'de, yıllık yaklaşık 300 bin lira gelir elde edilmektedir. Bitkisel değerlerin ülkemiz ve dünya ölçeğinde sahiplenilmesi ve üretimin artırılması için çalışmalar devam etmektedir ama her haliyle rakamlar dünya piyasalarının çok altındadır dedi.
Ek gelir kapısı
Akbulut, Türkiye'de üretici ve tüketicinin maviyemişi yeni yeni tanımaya başladığını kaydederek, şöyle devam etti:
Üreticilerimiz, işçiliğini iyi yaptığı takdirde daha büyük bahçeler kurabilir, kimi alanlarda dönümünde birkaç tonlara varan ürün alınabilir. Maviyemiş ekonomik değeri son derece yüksek bir meyve. İlerleyen yıllarda üreticilerimize ek gelir olarak büyük kaynak sağlayacaktır. Çünkü maviyemiş taze olduğu gibi kuru meyve olarak da saklanıp tüketiliyor. Kurutulmuş meyveler toz haline getirildikten sonra şeker hastaları için tatlandırıcı olarak da kullanılıyor. Lif oranı ve antioksidan özelliği yüksek olduğu için taze tüketildiğinde özellikle kolesterol seviyesini düşürücü etkiye sahip. Meyvelerinin içinde bulunan insülin benzeri maddeler kan şekerini düşürüyor. İngilizlerin 1. ve 2. Dünya Savaşı'nda pilotlarına gece görüşünü artırmak için maviyemiş verdiği kayıtlarda mevcuttur. Bu yönüyle baktığımızda gıda olarak çok faydası olan bu bitki, ekonomik değerini hiçbir zaman kaybetmeyecektir.
Maviyemişin yaprakları, çiçekleri ve köklerinin de çeşitli şekillerde değerlendirildiğini belirten Akbulut, Maviyemişin yaprağı da çok önemli. Yaprağını kurutup çay olarak değerlendirmek için çalışmalar yürütüyoruz. Geçmişte çaydan önce Rize ve Doğu Karadeniz'de çay olarak bilinen bitki, maviyemişin yabani türleriydi. Yapılan çalışmalar, iyileştirildiği takdirde yapraklarının çay olarak değerlendirilebileceği yönünde sonuçlar ortaya koymaktadır ifadelerini kullandı.